Σε μια εποχή που οι ιδεολογίες θα χαθούν αν δεν ανανεωθούν, σε μια εποχή που «αριστερός» πρωθυπουργός έφερε μνημόνια και «δεξιός» πρωθυπουργός επιβάλλει περισσότερο κράτος, σε μια εποχή που οι ακροδεξιοί επιχειρούν να συνδεθούν (δίχως το αντίστοιχες ιστορικές μνήμες) με την έννοια πατρίδα, ο τρόπος που έζησε ο Μανώλης Γλέζος μοιάζει με… φωτεινό μονοπάτι. Μοιάζει με τη σπορά, που θέλει λίγο νερό και λίγο ήλιο για να ανθίσει.
Για εμάς τους Αριστερούς, το γεγονός ότι συνέπεσαν ο θάνατος του Μανώλη με την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη έχει τη σημειολογία του. Ακόμα κι αν (εμείς στον χώρο της Αριστεράς το έχουμε αυτό το χούι) χωρίσαμε αυτούς τους δύο, λόγω διαφορετικής ιδεολογικής προσέγγισης. Αλλά, αφήστε μας εμάς…
Για πολλούς Έλληνες, που ιδεολογικά μπορεί να διαφωνούσαν με τον Γλέζο, η σημασία της κίνησης να κατεβάσει με τον Σάντα τη σημαία από τον βράχο της Ακρόπολης, ήταν πράξη θάρρους και πατριωτισμού. Ούτε ο Ντε Γκωλ, που χαρακτήρισε τον Μανώλη τον «πρώτο παρτιζάνο της Ευρώπης» ήταν αριστερός, αλλά στον πόλεμο υπάρχουν αυτοί που είναι στη μια πλευρά και οι απέναντι. Δεν υπάρχουν επιμέρους διαφορές.
Ποιος, όμως, έχει διάθεση να γυρίσει τόσες δεκαετίες πίσω τη μνήμη; Ο Μανώλης Γλέζος κέρδισε με τον υπόλοιπο βίο του το δικαίωμα να δηλώνει (και να είναι) οπαδός μιας ιδέας, που ποτέ δεν ξέχασε το όνομά της. Αφενός γιατί δεν κεφαλαιοποίησε αυτή του την κοσμοθεωρία, εκτός κι αν θεωρείτε αμοιβή τα χρόνια φυλάκισης, τις δύο καταδίκες σε θάνατο, τη φυματίωση, το κυνηγητό.
Η φωτογραφία του στο Πολυτεχνείο (θαρρώ το 2017), υπό καταρρακτώδη βροχή, ο τρόπος που παραμέρισε στο Δίστομο τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, το πείσμα του απέναντι στα χημικά των ΜΑΤ, ο μεστός του λόγος, είναι αυτά που τον κατατάσσουν ως έναν ιδεολόγο κι όχι οπορτουνιστή κι έμπορο ιδεών. Αν, όμως, θέλουμε να τον θυμόμαστε με μια εικόνα, νομίζω είναι αυτή η φωτογραφία.
Ο Χαρίλαος Φλωράκης είχε πει «οι ζευγάδες φεύγουνε μωρέ, η σπορά μένει» κι η ζωή του Μανώλη, οι ατέλειωτες ώρες συζήτησης με νέους, η περηφάνια, η λεβεντιά, το πείσμα, είναι στοιχεία που μπορεί καθένας να κρατήσει, ακόμα κι αν διαφωνεί με την κεντρική ιδέα.
Έχουμε (δεν είναι απαραίτητα κακό) τη συνήθεια να… δικαιώνουμε τους νεκρούς. Υπό άλλες συνθήκες, η κηδεία του Μανώλη Γλέζου θα ήταν πολιτικό (ου μην και… κοσμικό) γεγονός. Θα πήγαιναν πολύ για να… διασκεδάσουν, σύμφωνα με τη ρήση του Κώστα Καρυωτάκη. Ο καπετάνιος θα φύγει δίχως τυμπανοκρουσίες. Τελικά η ζωή ήταν πολύ καλή μαζί του. Μπορεί να βασανίστηκε αρκετά για τα «πιστεύω» του, όμως έμεινε ως το τέλος πιστός. Και το… τελευταίο ταξίδι θα είναι ανάλογο με τον βίο του. Σεμνό, με όσους τον αγάπησαν να τον κουβαλάνε στην ψυχή και στις συζητήσεις τους.
Βαθιά ψυχή καπετάνιε…
