Ο αυτόλογος βιολογικός παράγοντας PRP (Platelet Rich Plasma: πλάσμα εμπλουτισμένο σε αιμοπετάλια) περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1972 με διάφορα ονόματα: αυτόλογη κόλα ινικής (fibrin glue), gel αιμοπεταλίων κλπ. Το αυτόλογο gel αιμοπεταλίων παράγεται από PRP και έχει 2 με 4 φορές περισσότερη συγκέντρωση αιμοπεταλίων.
Συνήθως η συγκέντρωση αιμοπεταλίων στο αίμα είναι 150.000 – 350.000 ανά mm3 (μέσος όρος: 200.000/mm3). Το PRP περιέχει 1.000.000 αιμοπετάλια ανά mm3.
Έτσι μπορούμε να πούμε ότι PRP ορίζεται η αυτόλογη συγκέντρωση ανθρώπινων αιμοπεταλίων σε μικρό όγκο πλάσματος.
Είναι γνωστό ότι σε περίπτωση τραυματισμού, η αντίδραση του μυοσκελετικού μας συστήματος συνίσταται σε αρχικό σχηματισμό θρόμβου και αποδόμηση αιμοπεταλίων γεγονός που επιτρέπει την απελευθέρωση κυτοκινών και αυξητικών παραγόντων στο σημείο της βλάβης. Το μικροπεριβάλλον οδηγεί σε χημειοταξία φλεγμονωδών κυττάρων και στην ενεργοποίηση και πολλαπλασιασμό τοπικών προγεννητικών κυττάρων. Ινώδης ουλώδης ιστός είναι το τελικό αποτέλεσμα ή σε κάταγμα οστού σχηματισμός πώρου που οδηγεί στο σχηματισμό νέου οστού.
Στο περιβάλλον του πήγματος αίματος ανευρίσκονται πολλοί αυξητικοί παράγοντες: TGF-b (transforming growth factor beta), PDGF (platelet-derived growth factor), IGF (insulin like growth factor), VEGF (vascular endothelial growth factors), EGF (epidermal growth factor), FGF-2 (fibroblast growth factor-2).
Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες προάγουν μία ή περισσότερες φάσεις της οστεογέννεσης αφού PDGF, EGF και FGF-2 έχει αποδειχθεί ότι διεγείρουν τον πολλαπλασιασμό οστεοβλαστικών προγενητόρων. Ο TGF-b αυξάνει τη σύνθεση της θεμέλιας ουσίας (matrix) (πχ. κολαγόνο τύπου Ι) in vitro και in vivo. VEGF και FGF-2 δυνητικά αυξάνουν την αγγειογέννεση και την επαναγγειοποίηση.
Η ανάπτυξη PRP βασίστηκε στην προσπάθεια να ενισχυθεί αυτό το ήδη πλούσιο περιβάλλον, αφού αυξημένη συγκέντρωση αιμοπεταλίων ή προϊόντων αποδόμησής τους προκαλεί αύξηση της συγκέντρωσης των αυξητικών παραγόντων στο πήγμα αίματος με δυνητικά οφέλη επιδιόρθωσης καταγμάτων ή οστικών κενών.
Η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει την απομόνωση και συγκέντρωση των αιμοπεταλίων του ασθενή σε συνθήκες ιατρείου. Το αποτέλεσμα είναι αυτόλογο PRP που περιέχει ένα βιολογικό μίγμα αυξητικών παραγόντων χωρίς την πιθανότητα νοσογόνου απάντησης.
Για να μπορέσουμε να συγκεντρώσουμε ποιοτικό PRP απαιτούνται εγκεκριμένα μηχανήματα φυγοκέντρησης και συγκέντρωσης αιμοπεταλίων. Ο ιατρός θα αποφασίσει πόσο PRP θα χρειαστεί για την επέμβαση που θα επιτελέσει. Συνθήκες αντισηψίες για αποφυγή επιμολύνσεων πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά. Αίμα (φλεβικό) λαμβάνεται από τον ασθενή (με τα νέα μηχανήματα συνήθως χρειάζεται 25-50cc αίματος).
Το αίμα τοποθετείται σε ειδικά σχεδιασμένα φιαλίδια με αντιπηκτικό. Φυγοκέντρηση με μέση ταχύτητα συγκεντρώνει τα αιμοπετάλια σε μικρό όγκο. Η αυτόλογη διαδικασία παραγωγής, η γρήγορη χρήση και απελευθέρωση αυξητικών παραγόντων (PDGF) και αποφυγή μετάδοσης νοσημάτων είναι τα δυνητικά πλεονεκτήματα της βιολογικής προσέγγισης χρήσης PRP.
Στην αθλητιατρική οι ενέσεις PRP χρησιμοποιούνται σε τενοντίτιδες ( αχιλλείου, έξω και έσω επικονδυλίτιδα, επιγονατιδικού), σε πελματιαία απονευρωσίτιδα, σε μυϊκές θλάσεις, σε σύνδρομο κοιλιακών προσαγωγών, σε κακώσεις πλαγίων συνδέσμων γόνατος, σε χονδροπάθεια επιγονατίδας σε κακώσεις τενόντων στροφικού πετάλου ώμου και για ενίσχυση του χειρουργικού αποτελέσματος σε συρραφή τενόντων όπως του αχιλλείου τένοντα μετά από μικρή τομή και τροποποιημένη τεχνική Krackow του υπερακάνθιου τένοντα του ώμου, συρραφή μηνίσκων κλπ.
Ιδιαίτερη προσοχή και γνώση απαιτεί η χρήση σε μυϊκές θλάσεις γιατί μπορεί να προκαλεί ίνωση του μυ.
Ο ορθοπεδικός μπορεί ακόμα να χρησιμοποιήσει PRP σε αρθρίτιδα γόνατος, σε αρθρίτιδα ισχίου, σε βλάβες αρθρικού χόνδρου η σε κατάγματα σε συνδυασμό με βλαστοκύτταρα.
Απαιτούνται ειδικές προφυλάξεις πριν τις ενέσεις όπως για παράδειγμα διακοπή λήψης ασπιρίνης η αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για τουλάχιστον 7 ημέρες καθώς και συγκεκριμένο πρόγραμμα αποκατάστασης και επανεξέτασης για την πιθανότητα επαναληπτικής έγχυσης. Επίσης πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν είναι όλες οι PRPs η τα παράγωγά τους ίδια οπότε η επιτυχής η όχι χρήση της μιας δεν εγγυάται το ίδιο καλό αποτέλεσμα για όλες και για όλες τις ενδείξεις.
Χρειάζονται ακόμα καλές εμπεριστατωμένες κλινικές μελέτες για να έχουμε τεκμηριωμένα δεδομένα για τη σωστή παρασκευή και χρήση PRP.
* Ο Δημήτρης Τσούκας (www.tsoukas-ortho.gr) είναι Διευθυντής Ορθοπαιδικής και Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών. Είναι ο ιατρός της Ερασιτεχνικής ΑΕΚ και ο υπεύθυνος ιατρός και Αντιπρόεδρος της Ιατρικής Επιτροπής της Ελληνικής Ομοσπονδίας Πετοσφαίρισης, και ο ιατρός της γυναικείας ομάδας καλαθοσφαίρισηςΑθηναϊκού, Πρωταθλήτριας Ευρώπης 2009-’10. Διετέλεσε ιατρός των ΠΑΕ ΕθνικόςΑστέρας, Ηλυσιακός και Λεβαδειακός, ΚΑΕ Αμαρουσίου, Πανελληνίου Γ.Σ., Ηλυσιακού Ιωνικού Ν.Φ κα. Είναι μέλος παγκόσμιων αθλητιατρικών και ορθοπεδικών εταιρειών και Ιδρυτής και Διευθυντής του Κέντρου Ελάχιστα Επεμβατικής Ορθοπεδικής και Αθλητιατρικής Χειρουργικής MIOSMED (εγκεκριμένο εκπαιδευτικό κέντρο ISAKOS) www.miosmedcenter.gr και του Ορθοπεδικού και Αθλητιατρικού Κέντρου Πρόληψης Υγείας Orthopraxis(www.ortho-praxis.gr).
