Η παρουσία ενός ιατρού -ή σωστότερα μιας ιατρικής ομάδας– σε όλα τα επίπεδα αθλητισμού είναι απαραίτητη πόσο μάλλον σε μία ομάδα πρωταθλητισμού και υψηλού κόστους.
Ιατροί διαφόρων ειδικοτήτων μπορούν να αποτελέσουν τον ιατρό πρώτης γραμμής μίας ομάδας καλαθοσφαίρισης. Ορθοπεδικοί, αθλητίατροι και φυσίατροι είναι οι πιο συνηθισμένες ειδικότητες. Το να είναι κανείς ιατρός ομάδας είναι μία σύνθετη δουλειά με αρκετές προϋποθέσεις. Θα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοεί όχι μόνο τις σωματικές αλλά και τις συναισθηματικές και τις ψυχικές ανάγκες των αθλητών.
Επομένως εκτός από τις ιατρικές γνώσεις θα πρέπει να έχει “αίσθηση” και γνώση του αθλήματος και πρέπει να έχει γνώσεις προφύλαξης και πρόληψης τραυματισμών, αρχικής τουλάχιστον αντιμετώπισης ενός προβλήματος και αποκατάστασης και επανόδου του αθλητή σε δράση. Θα πρέπει να έχει χρόνο να είναι κοντά στην ομάδα και να συνεργάζεται με τον προπονητή, το γυμναστή και το υπόλοιπο ιατρικό team.
Οι προϋποθέσεις για τη σύσταση ενός σωστού επιτελείου είναι η επιστημονική -τεκμηριωμένα- κατάρτιση των μελών του, η εμπειρία και η εξειδίκευσή τους στις αθλητικές κακώσεις και το υψηλό ήθος τους έχοντας σα γνώμονα πρώτιστα την υγεία του αθλητή.
Η ιατρική αυτή ομάδα δεν είναι πολυτέλεια ή σπατάλη στο σύγχρονο υψηλό αθλητισμό. Είναι αναγκαιότητα και χωρίς την παρουσία μίας άξιας και έμπειρης τέτοιας ομάδας η διοίκηση του συλλόγου κτίζει στην άμμο. Είναι γνωστό άλλωστε ότι οι πιο ακριβές επιλογές είναι οι φθηνότερες.
Η ιατρική ομάδα περιλαμβάνει:
α) τον ιατρό που είναι παρών καθημερινά στις εκδηλώσεις της ομάδας: προπονήσεις, αγώνες, ταξίδια. Αυτόν που έχει απόλυτη γνώση τις ιατρικής κατάστασης κάθε αθλητή. Το ιδανικό είναι να είναι αθλητίατρος ή φυσίατρος. Να σημειώσουμε ότι η αθλητιατρική είναι μία εντελώς ξεχωριστή παθολογική ειδικότητα η οποία δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμα στην Ελλάδα.
Όσοι Έλληνες αθλητίατροι υπάρχουν, έχουν σπουδάσει στο εξωτερικό. Οι ιατροί αυτοί δεν χειρουργούν, είναι όμως γνώστες πολύ σημαντικών θεμάτων όπως η αθλητική ψυχολογία, καρδιολογία, τραυματολογία, φυσιολογία κ.λ.π. Είναι αυτοί που θα αντιμετωπίσουν άμεσα ό,τι επείγον και θα αναζητήσουν στη συνέχεια την εξειδικευμένη γνώση του Ορθοπεδικού Χειρουργού.
β) τον Ορθοπεδικό Χειρουργό με αποδεδειγμένη εξειδίκευση και εμπειρία στις αθλητικές κακώσεις και στη συγκεκριμένη περίπτωση του μπάσκετ.
Αυτό προϋποθέτει εμπειρία στη χειρουργική και συντηρητική αντιμετώπιση των αθλητικών τραυματισμών, συνεχή παρουσία σε αθλητιατρικά συνέδρια, επιστημονικό έργο, τουλάχιστον επταετή παρουσία ως πρώτος ιατρός σε αθλητικές ομάδες πριν αναλάβει μία ομάδα κορυφής καθώς και ικανότητες συντονισμού και ορθής διαχείρισης – αξιοποίησης του λοιπού ιατρικού δυναμικού.
Είναι ο ιατρός της ομάδας στο Νοσοκομείο ο οποίος θα αντιμετωπίσει τα σοβαρότερα περιστατικά. Θα κάνει τις διαγνωστικές εξετάσεις, θα χειρουργήσει ή θα δώσει τις κατευθυντήριες γραμμές της συντηρητικής θεραπείας.
Πρέπει να είναι κοντά στην ομάδα όσο είναι δυνατό, να τηρεί ιατρικά αρχεία, να γνωρίζει άριστα το ιατρικό ιστορικό κάθε αθλητή και να στηρίζει τον ιατρό που έχει καθημερινή παρουσία στην ομάδα. Είναι ο αρχηγός του ιατρικού επιτελείου, ο συντονιστής και ο κυρίαρχος παράγοντας επιτυχίας η μη του έργου του.
γ) τον φυσικοθεραπευτή ο οποίος θα μετουσιώσει τις οδηγίες του ορθοπεδικού σε πράξη, θα ελέγχει, θα προλαμβάνει και θα θεραπεύει. Υπεραπαραίτητο στοιχείο στο ιατρικό οπλοστάσιο μιας ομάδας.
δ) τον εργοφυσιολόγο και το διαιτολόγο – διατροφολόγο. Θα κάνει όλες τις εργομετρικές εξετάσεις, θα κατευθύνει για τη σωστή προπόνηση ή αποκατάσταση τραυματισμών, θα κτυπήσει το καμπανάκι κινδύνου για επαπειλούμενο τραυματισμό (υπερκόπωση, μυϊκές ανισορροπίες κ.λ.π.).
Θα δώσει το σωστό διαιτολόγιο και θα καθοδηγήσει τους αθλητές ως προς τα απαραίτητα συμπληρώματα διατροφής μακριά από dopping και άλλα ύποπτα σκευάσματα.
ε) το γυμναστή που θα προετοιμάσει σωστά την ομάδα και θα τη διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα φυσικής κατάστασης σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς με κύριο στόχο την αύξησης της απόδοσης και την αποφυγή των τραυματισμών.
στ) Χρήσιμες ειδικότητες οι οποίες μπορούν να έχουν εξωτερική συνεργασία με την ομάδα είναι ο ποδολόγος ο οποίος θα κάνει την κινητική ανάλυση βάδισης και θα επιλύσει προβλήματα βάδισης και κίνησης και ο αθλητικός ψυχολόγος που θα αναλάβει την ψυχολογική προετοιμασία των αθλητών, τη διαχείριση άγχους και την άνοδο του επιπέδου νοητικής συγκέντρωσής τους.
Σε κορυφαίες ομάδες του εξωτερικού σημαντική παρουσία έχουν οι χειροπράκτες οι οποίοι αντιμετωπίζουν ένα αθλητή ολιστικά, προφυλάσσουν και ανατάσσουν προβλήματα όπως μυϊκές ανισορροπίες, κακή κινητικότητα αρθρώσεων κλπ.
Το ιατρικό team της ομάδας θα πρέπει να συνεδριάζει τακτικά. Να αναλύονται όλες οι περιπτώσεις τραυματισμών ή τα αποτελέσματα των εξετάσεων ή οι ενδείξεις εκείνες που οδηγούν προς ένα πιθανό τραυματισμό. Τα συμπεράσματα θα πρέπει να δίνονται στους προπονητές για να ξέρουν ποιόν αθλητή θα προφυλάξουν, πότε μπορούν να χρησιμοποιήσουν πάλι ένα τραυματία πως να κάνουν δηλαδή τον προγραμματισμό τους ως προς τη διαχείριση της ομάδας.
Η ομάδα θα πρέπει να συνεργάζεται με ένα καλό, γενικό Νοσοκομείο συνήθως αυτό στο οποίο εδρεύει ο ορθοπεδικός χειρουργός της ομάδας χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο. Αυτός θα κατευθύνει προς ιατρούς άλλων ειδικοτήτων που πιθανώς θα χρειαστούν κατά τη διάρκεια της χρονιάς και θα ζητήσει τον απαραίτητο διαγνωστικό έλεγχο ο οποίος θα πρέπει να γίνεται στο Νοσοκομείο (ακτινογραφίες, υπερηχογραφήματα, αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες, σπινθηρογραφήματα κ.λ.π.).
Τέλος το ιατρικό επιτελείο θα πρέπει να γνωρίζει τον τρόπο οργάνωσης ενός συστήματος παρακολούθησης των καλαθοσφαιριστών και πρόβλεψης των τραυματισμών τους με βάση μαθηματικά μοντέλα και να είναι ενήμερο για τις συνεχώς εξελισσόμενες θεραπευτικές μεθόδους και προηγμένες τεχνικές αποκατάστασης και πρόληψης που εφαρμόζονται επιτυχώς στο εξωτερικό.
Το ιατρικό team είναι μία αλυσίδα που ο κάθε κρίκος είναι απαραίτητος και με συγκεκριμένο ρόλο. Η ευθύνη αλλά και η επιτυχία επιμερίζεται σε όλους. Η διοίκηση μίας ομάδας θα πρέπει να στελεχώνει το ιατρικό της team μετά από ενδελεχή έλεγχο (βιογραφικών, διπλωμάτων, εμπειρίας, προσωπικών συνεντεύξεων κ.λ.π.).
Είναι γνωστό ότι οι στόχοι αλλά και ο προϋπολογισμός μίας ομάδας μπορούν να τιναχθούν στον αέρα από λάθη ή παραλείψεις του ιατρικού επιτελείου της ή από λάθη και παραλείψεις στη στελέχωσή του.
* Ο Δημήτρης Τσούκας (www.tsoukas-ortho.gr) είναι Διευθυντής Ορθοπαιδικής και Κλινικής Αθλητικών Κακώσεων στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών. Είναι ο υπεύθυνος ιατρός και Αντιπρόεδρος της Ιατρικής Επιτροπής της Ελληνικής Ομοσπονδίας Πετοσφαίρισης, και ο ιατρός της γυναικείας ομάδας καλαθοσφαίρισης Αθηναϊκού, Πρωταθλήτριας Ευρώπης 2009-’10. Διετέλεσε ιατρός των ΠΑΕ Εθνικός Αστέρας, Ηλυσιακός και Λεβαδειακός, ΚΑΕ Αμαρουσίου, Πανελληνίου Γ.Σ., Ηλυσιακού Ιωνικού Ν.Φ κα. Είναι μέλος παγκόσμιων αθλητιατρικών και ορθοπεδικών εταιρειών και Ιδρυτής και Διευθυντής του Κέντρου Ελάχιστα Επεμβατικής Ορθοπεδικής και Αθλητιατρικής Χειρουργικής MIOSMED (εγκεκριμένο εκπαιδευτικό κέντρο ISAKOS) www.miosmedcenter.gr και του Ορθοπεδικού και Αθλητιατρικού Κέντρου Πρόληψης Υγείας Orthopraxis (www.ortho-praxis.gr).
