Ένα τεράστιο θέμα που αντιμετωπίζουμε -στον αθλητισμό γενικά και ειδικότερα στο μπάσκετ– από παλιά, είναι το θέμα του ρόλου των γονιών στην αθλητική διαπαιδαγώγηση, άλλα και στην αθλητική βελτίωση των νέων αθλητών, όλων των ηλικιών. Το πρόβλημα τα τελευταία χρόνια όχι μόνο διογκώνεται επικίνδυνα, αλλά έρχεται να συνδεθεί άμεσα με τον ρόλο και την παρουσία των μάνατζερ.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή:
Αρχικά, ας εξετάσουμε τους διαφορετικούς ρόλους, που παίζουν οι γονείς στη σύγχρονη αθλητική κοινωνία.
- Γονιός διαιτητής
Αυτό είναι σχεδόν μόνιμο. Είναι ο γονιός που ακούει για “στημένα” και νομίζει ότι έχει συνωμοτήσει το σύμπαν για να αδικήσουν τον κανακάρη του. Θεωρεί ότι κάθε σφύριγμα είναι, είτε στημένο, είτε από άσχετο. Πόσες φορές έχουμε δει γονείς, ακόμη και σε προμίνι, να ωρύονται όρθιοι και να φωνάζουν σε διαιτητές, λέγοντας για χρώματα φανέλας, ή ότι “τι διαιτητές είναι αυτοί που μας στέλνουν (λες και πρέπει σε αυτές τις ηλικίες να στέλνουν διαιτητές Ευρωλίγκας)” και όλα τα σχετικά, χωρίς καθόλου να σκέφτονται εκείνη τη στιγμή τι συναισθήματα δημιουργεί αυτή η συμπεριφορά, όχι μόνο στους αντίπαλους παίκτες ή συμπαίκτες, αλλά και στο ίδιο του το παιδί;
Το πρόβλημα διογκώνεται γιατί, τις περισσότερες φορές, σε αυτή τη συμπεριφορά συμμετέχει ή είναι πρωτεργάτης ο προπονητής – υπεύθυνος της ομάδας, ή ακόμη ανέχεται αυτή τη συμπεριφορά, γιατί τον βολεύει για να δικαιολογήσει ένα αποτέλεσμα.
Η αντίδραση -κατά τη γνώμη- μου σε αυτό το πρόβλημα, από τους σωστά σκεπτόμενους, είναι μια: Αρχικά, διακοπή του αγώνα και σύσταση στους εμπλεκόμενους άμεσα, με το πρώτο κρούσμα τέτοιας συμπεριφοράς. Κι αν δεν το κάνει ο πάγκος της ομάδας με τους αντίστοιχους γονείς, ας το κάνει ο αντίπαλος.
Αν και αυτό δεν λειτουργήσει, άμεση διακοπή και αποχώρηση της ομάδας και ας μηδενιστεί (ας χάσουμε κι ένα πρωτάθλημα, δεν πειράζει) και ας αφήσουμε μετά τον γονιό να απολογείται για τη συμπεριφορά του σε όλους.
Αν δεν το κάνουμε τις περισσότερες φορές αυτοί οι τύποι βγαίνουν θριαμβολογώντας, λέγοντας τη γνωστή ατάκα: “Αν δεν ήμουν εγώ, να τους αλλάξω τα σφυρίγματα, δεν θα κερδίζαμε”.
- Γονιός προπονητής
Επίσης -σχεδόν- μόνιμο. Έπειτα από κάθε παιχνίδι το παιδί, ακόμη και μέσα στο αυτοκίνητο, ακούει την πρώτη βαρύγδουπη ανάλυση και κριτική για το παιχνίδι, που μόλις τελείωσε… Μια κριτική από ανθρώπους που, όχι μόνο τις περισσότερες φορές δεν έχουν σχέση με το άθλημα ή με την προπονητική, αλλά -επίσης, πολύ βασικό- χωρίς να ξέρουν τι τακτική θέλει να κρατήσει ο προπονητής τη συγκεκριμένη στιγμή για την ψυχολογία των αθλητών του.
Πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο γονείς να εξυμνούν την αγωνιστική εικόνα των παιδιών τους και την επόμενη ημέρα ο προπονητής να λέει τα ακριβώς αντίθετα, ή και το αντίθετο, γονιός που λέει στο παιδί του ότι ήσασταν για τα πανηγύρια, και ο προπονητής την επόμενη ημέρα να θέλει -για τους οποιουσδήποτε δικούς του λόγους- να εξάρει την απόδοση των παικτών του.
Είναι επίσης ο γονιός που κατά τη διάρκεια ή και μετά το παιχνίδι, σχολιάζει τις αποφάσεις του προπονητή (συνήθως), ή και του διαιτητή, ή ακόμη (χειρότερο) και των υπολοίπων παικτών και μάλιστα όχι μόνο των αντιπάλων, αλλά και των συμπαικτών του αθλητή. Στις περισσότερες φορές εδώ ισχύει ο απαράβατος κανόνας: Για ό,τι κακό έχει συμβεί ο μόνος που δεν φταίει είναι ο δικός μας. Φταίει ο συμπαίκτης, φταίει ο αντίπαλος που τον έπαιζε βρώμικα, φταίει ο διαιτητής, και -σχεδόν πάντα- φταίει ο προπονητής, που αν τον χρησιμοποιούσε όπως έπρεπε είτε εκείνον, είτε τον τρόπο παιχνιδιού, είτε ακόμη και τα τάιμ άουτ (οι γονείς πάντα νομίζουν ότι κάθε ομάδα παίρνει όσα τάιμ άουτ θέλει σε κάθε περίοδο…), θα είχαμε κερδίσει.
Η αντίδραση, που συνήθως χρησιμοποιούν οι ομάδες σε αυτό το πρόβλημα, είναι κατά τη γνώμη μου όχι μόνο περιττή, αλλά και ζημιογόνα, όπως πολύ σωστά αναφέρει ο συνάδελφος Μανος Μανουσέλης. Συνήθως, λοιπόν, κλειδώνουμε τις πόρτες στην προπόνηση και αποκλείουμε τους γονείς. Μα τη ζημιά οι γονείς δεν την κάνουν την ώρα της προπόνησης. Την κάνουν μετά, ή πριν. Την κάνουν στο αυτοκίνητο, στο σπίτι, στην ταβέρνα, και οπουδήποτε αλλού, που εκεί δεν μπορούμε να τους αποκλείσουμε. Όταν, μάλιστα, τους αποκλείουμε από την προπόνηση τις περισσότερες φορές γίνονται μεγαλύτεροι κριτές και πιο καυστικοί, με ατάκες του στυλ, “ναι εγώ τον πείραξα, δεν βλέπει τα χάλια του κλπ κλπ”.
Ποια μπορεί να είναι η αντίδραση και η άμυνά μας; Αρχικά, συζήτηση συνεχή με τους γονείς, μιλώντας ειλικρινά αληθινά και με θάρρος και θέτοντας το θέμα στους ίδιους, προσπαθώντας να τους δώσουμε να καταλάβουν τη ζημιά που κάνουν στα ίδια τους τα παιδιά. Σπανίως θα πετύχουμε κάτι, αλλά οφείλουμε να το κάνουμε.
Κουβέντα με τα ίδια τα παιδιά και προτροπή να απομονώσουν την κριτική που θέλουν να ακούν, στα πλαίσια του προπονητικού κύκλου. Όσοι μπορούν πρέπει και να απαιτούν τη μη κριτική και το λέω και με προσωπικό παράδειγμα, προτρέποντας τους γονείς “αν δεν μπορείτε να μην κάνετε αναλύσεις μπασκετικές μετά ή/και πριν από το παιχνίδι, ας μην έρχεστε στο γήπεδο”.
Πάντως, το συγκεκριμένο πρόβλημα τις περισσότερες φορές δεν λύνεται, παρά μόνο βελτιώνεται, με (μικρό) μέρος των γονιών να καταλαβαίνουν τι συμβαίνει.
- Γονιός κόουτς
Μια αντίστοιχη περίπτωση με την προηγούμενη, μόνο που ο συγκεκριμένος συμμετέχει και στο παιχνίδι, ή ακόμη και στην προπόνηση, με οδηγίες. Ακούμε εντολές προς τον δικό του αθλητή, του στυλ “κόψε / σούταρε“, ακόμη και πιο εξειδικευμένες (αν και τις περισσότερες φορές μπορεί να μην ξέρει το νόημα, αλλά απλά το έχει ακούσει). Εδώ βέβαια υπάρχει σημαντικός λόγος, αν δεν αλλάζει τη συμπεριφορά στην προπόνηση, να αποκλείεται από την προπόνηση, και τότε -για να αποφύγουμε δυσλειτουργία- υποχρεωτικά κλείνουμε την πόρτα σε όλους.
- Γονιός γυμναστής
Είναι ο γονιός που -από τα προμίνι ακόμη- αρχίζει και στέλνει το παιδί του σε όλων των ειδών τις ατομικές προπονήσεις, που είναι πάντα “παρών” κι ελέγχει. Όλα αυτά τα κάνει χωρίς να ρωτήσει ποτέ τον προπονητή του παιδιού και χωρίς -τις περισσότερες φορές- να ρωτήσει και το ίδιο το παιδί, αν το επιθυμεί ή και τι επιθυμεί.
- Γονιός χούλιγκαν
Ο συγκεκριμένος απλά συμπεριφέρεται κατά τη διάρκεια του αγώνα σαν χούλιγκαν, χωρίς να δίνει σημασία στην ψυχολογία του παιδιού του, που εκείνη την στιγμή αγωνίζεται.
- Γονιός πρόεδρος
Αυτό το είδαμε τα τελευταία χρόνια να έρχεται στη μόδα. Είναι ο γονιός που έχει άποψη για όλα, ποιοι δηλαδή προπονητές θα έρθουν ή θα φύγουν, ποια θα είναι η φιλοσοφία της ομάδας, ακόμη και ποιος θα είναι υπεύθυνος αγωνιστικά και διοικητικά στην ομάδα του.
- Γονιός μάνατζερ
Είναι ο γονιός που κρίνει ότι το παιδί του πρέπει να πάρει μεταγραφή, ή πρέπει να παίξει στην Εθνική Ομάδα και αν και κάποιες φορές το κυνηγάει μόνος του, με γνωριμίες που επιδιώκει, με παρουσία σε άσχετα παιχνίδια απλά και μόνο για να τον βλέπουν και να μιλάει για το παιδί του, τις περισσότερες φορές βρίσκει έναν μάνατζερ που του υπόσχεται κάτι αντίστοιχο και απλά συμβαίνει αυτό που ανέφερε επίσης ο συνάδελφος Γιώργος Καλατζής, να γίνονται παιχνίδια αναπτυξιακών ομάδων και να είναι περισσότεροι οι μάνατζερ από τους αθλητές. Αν με ρωτήσετε ποιο είναι το πιο συνηθισμένο είδος γονιού, θα σας απαντήσω ο συνδυασμός τουλάχιστον αρκετών από τις παραπάνω κατηγορίες…
- Μάνατζερ
Σε συνέχεια της τελευταίας κατηγορίας έχουμε από πολλούς ανθρώπους του μπάσκετ μια πολύ άσχημη κριτική απέναντι στους μάνατζερ κι αυτό είναι κατά την γνώμη μου άδικο, έστω και αν το ποσοστό των επαγγελματιών του είδους, που βλέπουν σωστά αυτή τη διαδικασία, είναι μικρή.
Θεωρώ ότι ο σύγχρονος μάνατζερ -ειδικά στην εφηβική ηλικία- μπορεί να παίξει έναν πάρα πολύ καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση αθλητών αλλά και ανθρώπων. Αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να παίξουν τον ρόλο του “αθλητικού πατέρα” στα παιδιά που αναλαμβάνουν, είτε συζητώντας μαζί τους τα δεδομένα της άθλησης (αρκεί να μην συμπεριφέρονται με βάση το τι θέλουν τα αυτιά του πελάτη τους να ακούσουν), είτε την επίδοση τους, και βραχυπρόθεσμα σε κάποια παιχνίδια, αλλά και μακροπρόθεσμα σε προπονητικές περιόδους, είτε ακόμη και συμβουλεύοντας τα παιδιά στην πραγματική τους ζωή, κάτι που ειδικά στην περίοδο της εφηβείας πολλές φορές οι γονείς δυσκολεύονται να το κάνουν
Είναι, λοιπόν, ο φίλος που τον συμβουλεύει, τον ακούει και τον βοηθά, με τη γνώση του, στα σωστά βήματα, είτε αθλητικά, είτε όχι.
Θα μου πείτε “εδώ καλά τα λες, αλλά λεφτά πώς θα βγάλει;“. Θα βγάλει σίγουρα όχι από όλους που αναλαμβάνει, αλλά από τις ειδικές περιπτώσεις, που θα εξελιχθούν καλύτερα, λόγω της δικής του συμβολής και θα τον διαφημίσουν.
Βέβαια, για να λέμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, τις περισσότερες φορές η κακή συμπεριφορά κάποιων μάνατζερ ξεκινά και πάλι από τους γονείς. Όταν ο γονιός προσεγγίζει έναν μάνατζερ και στην περιγραφή των αρμοδιοτήτων που θα ήθελε ο γονιός να έχει ο μάνατζερ, του μιλά μόνο για την επικείμενη μεγάλη μεταγραφή και την παρουσία του παιδιού στην Εθνική Ομάδα, τότε έχει σίγουρα ευθύνη και ο μάνατζερ που αποδέχεται κάτι τέτοιο, αλλά έχει μεγαλύτερη ο ίδιος ο γονιός.
Κλείνοντας, εύλογα θα με ρωτήσει κάποιος “μα καλά, αν είναι τόσο κακοί οι γονείς για την εξέλιξη των παιδιών τους, είναι άχρηστοι για τα παιδιά και μόνο κακό κάνουν;”.
Η απάντηση είναι απλή: Όλα αυτά τα παραθέτω γιατί πιστεύω ότι ο ρόλος του γονιού στην αθλητική διαπαιδαγώγηση ενός αθλητή είναι πάρα πολύ σημαντικός, αν γίνεται σωστά. Η δουλειά σας είναι να εμψυχώνετε τα παιδιά σας, να τους λέτε ένα “μπράβο“, να έχουν ένα στήριγμα στις δύσκολες στιγμές τους, να ακούν καλά λόγια για τους γύρω τους στον αθλητισμό και γενικά να είσαστε μια θετική μονάδα δίπλα στα παιδιά σας.
Να μην είσαστε ποτέ επικριτικοί όχι μόνο απέναντι στο παιδί σας, αλλά και απέναντι σε κανέναν που είναι στον αθλητικό περίγυρο του αθλητή, είτε είναι συμπαίκτης, είτε προπονητής, είτε παράγοντας, είτε διαιτητής κλπ.
Επειδή δεν ασπάζομαι, ή μάλλον δεν θα ήθελα να ασπαστώ την άποψη κάποιων μεγάλων προπονητών, όπως του Ίβκοβιτς αν δεν κάνω λάθος, που έχουν πει κατά καιρούς ότι “πολύ μεγάλος παίκτης μπορεί να γίνει κάποιος μόνο αν είναι ορφανός”, θα ήθελα να σας παρακαλέσω να σκεφτείτε πόσοι από τους μεγάλους αθλητές που όλοι σας (όλοι μας) θαυμάζουμε και ονειρευόμαστε να μοιάσουν κάποια στιγμή τα παιδιά μας, είχαν γονείς προπονητές, διαιτητές, κόουτς κλπ, και πόσοι είχαν γονείς ανθρώπους με αυτοσυγκράτηση, που η στάση τους ήταν διακριτική, δίπλα στο παιδί, εμψυχώνοντας το και απλά παρακολουθώντας την πορεία του.
Αν και δεν είμαι αισιόδοξος ότι θα επηρεάσω πολλούς, απλά κοινοποίησα τη γνώμη μου κι ακόμη και αν έναν γονιό βάλω σε προβληματισμό, πιστεύω ότι θα έχω πετύχει πολλά.
Υ.Γ.: Το χειρότερο σε μια ομάδα είναι όλα αυτά τα είδη γονιών να βρίσκουν στήριγμα σε άλλους παράγοντες της αθλητικής ζωής των παιδιών τους και να συζητούν από κοινού, είτε αυτοί είναι προπονητές άλλων τμημάτων, είτε παράγοντες, είτε μάνατζερ, είτε οτιδήποτε άλλο. Η ζημιά τότε μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερη.
